İnsanın gelişimi; döllenmeden doğuma, doğumdan ölüme kadar devam eder. Çocuk dünyaya geldiği andan itibaren büyür, öğrenir ve gelişir. Ruh sağlığı uzmanları, çocuklarla çalışan kişiler bu gelişim dönemleri hakkında gereken bilgi ve becerilere sahiptir. Peki ya ebeveynler çocuklarının bu gelişim dönemlerine ne kadar hazırlar? Çocuklar gelişim evrelerinden geçerken ebeveynler onları hangi alanda desteklemeleri gerektiğini biliyor mu?
Çocuğun gelişim süresince en yakın çevresi annesi, babası ve birinci dereceden bakım verenleridir. Bu yüzden çocuk sosyal hayata uyum sağlayacak ve kendisini geliştirecek davranışları öğrenirken ebeveynin bu konuda çocuğuna destek olması, rehberlik etmesi çocuğun süreci daha etkili tamamlamasına yardımcı olmaktadır. Bununla beraber Çocuğunun gelişim dönemlerinde problem yaşayıp yaşamadığını veya problemle başa çıkmak isteyen ailelerin ne zaman bir uzmandan destek almaları gerektiğini fark edebilmesi için tüm anne babaların bilmesi gereken çocuk gelişimi dönemlerini kısaca hatırlayalım:
Genel olarak çocukların gelişimini 6 alanda inceleyebiliriz; Motor Gelişimi, Algısal Gelişim, Sosyal ve Duygusal Gelişim, Bilişsel Gelişim, Dil Gelişimi.
Yaşamın ilk ayında, bebek dış uyaranlara otomatik tepkiler gösterir. Refleks olarak adlandırılan tepkiler yaşamın ilk ayında çocuğu korumak için vardır ve zamanla kaybolur. Bununla beraber yakında olan nesneleri görebilir, belirli kokuları tanıyabilir, bir ihtiyacı belirtmek için gülümseyebilir veya ağlayabilir.
Bebeklerde yaşamın ilk yıllarında gelişim oldukça hızlıdır. Altı ve dokuz ay arasındaki bebekler, desteksiz oturabilirler, sesler çıkarabililer ve isimlerine tepki gösterirler. Dokuz ila on iki aylık bir bebek nesneleri alabilir, emekleyebilir ve hatta destekle ayakta durabilir. Bebeklerde yavaş gelişme, gelişimsel engellerin belirtisi olabilir ve bu süreçte yardım alınması gerekebilir.
Çocuklar bir ila üç yaşına geldiğinde, çocuklar yardım almadan yürüyebilir, merdiven çıkmayı ve zıplamayı öğrenirler. Bir mum boya tutabilir, bir daire çizebilir, bir bloğu diğerinin üzerine koyabilir, kısa cümleler kullanabilir ve hatta basit talimatları uygulayabilirler.
Üç ile beş yaşları arasında çocuklar motor becerilerini geliştirirler. Bir topu fırlatabilir, atlayıp zıplayabilir, on saniye veya daha uzun süre tek ayak üzerinde durabilir, kendilerini giydirebilir ve özellikleri olan bir adam çizebilirler.
Okul çağındaki çocuklar altı ila on iki yaşları arasındadır. Yetenekli, bağımsız ve sorumluluk sahibidirler. Akran ilişkileri, özellikle aynı cinsiyetten arkadaşlarla olan ilişkiler, okul çağındaki çocuklar için önemlidir. Okul çağındaki çocuklarda odakta kalma ve kolayca dikkati dağılma gibi Dikkat ekliği ve Hiperaktivite belirtileri ortaya çıkabilir.
Çocuk gelişimi dönemlerinin farkında olarak çocuğunuzun gelişimi takip ettirmek ve bununla beraber şüphe duyduğunuz konularda uzman değerlendirmesi ve görüşünden faydalanarak ortaya çıkabilecek sorunlar için önlem alınmasına ve çocuğun karşılaşabileceği çevresel ve yapısal sorunların erken saptanmasına yardımcı olur. Bununla beraber eğer mümkünse çocuklarda gelişim güçlüklerinin erken tanınabilmesi için bir uzman tarafından çocuğun sosyal, zihinsel, konuşma ve hareket gelişimlerinin belirli aralıklarla değerlendirilmesi gerekir.
Uzman Klinik Psikolog
Emel Sena Avcıdırlar
